پروژه کارآفرینی راه اندازی گلخانه

فصل اول

 معرفی طرح

فصل اول – معرفی طرح

1-2-مشخصات محصول

1-1-2- نام و کاربرد محصول:

ایجاد و راه انداری یک فضای گلخانه ای برای تولید و تکثیر و نگهداری گیاهان گلخانه ای

2-1-2-مشخصات فنی محصول

امروزه با پیشرفت علم کشاورزی و در کنار آن سایر علوم می توان از اغلب فراورده های گیاهی در تمامی فصال با استفاده از روش های نگهداری گلخانه ای بهره گرفت .

3-1-2-معرفی روشهای تولید

استفاده از روش های تولید طبیعی و مصنوعی

4-1-2-تشریح مختصر فرایند

  تولید و تکثیر و نگهداری گیاهان گلخانه ای

فصل دوم

 تعیین ظرفیت

فصل دوم – تعیین ظرفیت

2-2-تعیین ظرفیت تولید

-3-برآورد میزان مصرف مواد اولیه و قطعات خریدنی

-4-معرفی دستگاه ها و تجهیزات تولید

-5-معرفی تجهیزات و تاسیسات عمومی

شرح فرایند و اطلاعات فنی مورد نیاز

مقدمه :

گلخانه بخش محدودی از فضاست که در آن کلیه عوامل محیطی قابل کنترل بوده و برای کشتهای متراکم و تولید محصول خارج فصل و یا خارج از محیط طبیعی گیاه احداث میگردد.               

احداث گلخانه برای تولید میوه های خارج از فصل و همچنین گل و گیاهان زینتی از قرن  ۱۷  میلادی در اروپا آغاز و در سالهای اخیر به منظور استفاده بهینه از منابع خاک وآب و یا اشتغال زایی در سراسر جهان گسترش یافته است.

 تعریف گلخانه:

گلخانه بخش محدودی از فضاست که در آن کلیه عوامل محیطی قابل کنترل بوده و برای کشتهای متراکم و تولید محصول خارج فصل و یا خارج از محیط طبیعی گیاه احداث میگردد.

 انواع گلخانه ها  :

گلخانه ها از نظر نوع تو لید و نوع تیپ سازه دارای انواع مختلفی به شرح ذیل می باشند.

تقسیم بندی بر اساس نوع تولید:

▪ گلخانه های تولیدی سبزی و صیفی شامل محصولاتی نظیر خیار, گوجه فرنگی, توت فرنگی, فلفل, بادمجان, طالبی, سبزیجات برگی (ریحان- شاهی و...) می باشد.

▪ گلخانه های تولید گل و گیاهان زینتی برای تولید انواع گلهای شاخه بریده(رُز- ژربرا – گلایول – داودی) وگلهای آپارتمانی می باشد.

▪ سالنهای گلخانه ای تولید قارچ دکمه ای و قارچ صدفی 

از نظر نوع سازه گلخانه ها به دو دسته چوبی یا سنتی و مدرن یا فلزی تقسیم می شوند:

۱) گلخانه های چوبی 

اسکلت اصلی این گلخانه ها از چوب با پوشش پلاستیک می باشد. ارتفاع در این سازه ها  ۲  تا  ۳  متر و سیستم گرمایی و تهویه مناسبی ندارد و بدلیل ارتفاع پایین مناسب کشت محصولاتی نظیر خیار و گوجه فرنگی نمی باشد. مزیت این گلخانه ها قیمت ارزان احداث هر واحد آن می باشد ولی بدلیل نامناسب بودن محیط داخلی برای رشد گیاه معمولاً میزان تولید در واحد سطح در مقایسه با گلخانه های مدرن بسیار کمتر است. بدلایل ذکر شده این نوع گلخانه ها توسعه نیافته است و گلخانه های چوبی که قبلاً احداث شده به تدریج به گلخانه های مدرن تبدیل می شوند.

۲) گلخانه های فلزی یا مدرن 

اسکلت این گلخانه ها از فلز است که معمولاً با پلاستیک های ضد اشعه ماوراء بنفش  (uv) پوشش و دارای سیستم گرمایشی و تهویه مناسب می باشد. ارتفاع این نوع گلخانه ها بیش از  ۵/۴  متر است و بدلیل شرایط مناسب رشد گیاه در اینگونه سازه, عملکرد در واحد سطح نسبت به گلخانه های چوبی افزایش دارد.

اتصال قطعات در گلخانه های فلزی بوسیله پیچ ومهره(پرتابل)و یا استفاده از جوش می باشد. هزینه واحد گلخانه های پرتابل نسبت به سیستم جوشی  ۲۰-۱۵% بیشتر است ولی نصب آن آسانتر و تغییرات در سازه راحت تر است.

 سالن های گلخانه ای تولید قارچ های خوراکی:

کارگاههای تولید قارچ های خوراکی با بلوک, آجر, سیمان, بصورت یک ساختمان معمولی ساخته می شود و در آن امکانات گرمایشی, سرماساز و رطوبت ساز تعبیه می شود.

بعضی از کارگاههای تولید قارچ بصورت گلخانه ای احداث میگردد ولی با توجه به اینکه رشد قارچ به نور ناچیزی نیاز دارد. پوشش های گلخانه ها از نوع پلاستیک های رنگی که نور ناچیزی باید از آن عبور کند انتخاب می شود.

قارچ های خوراکی که در ایران پرورش داده می شوند عبارتند از قارچ دکمه ای و قارچ صدفی, تولید قارچ دکمه ای علاوه بر سالنهای پرورش نیاز به کارگاه تولید کمپوست دارد که تولید کمپوست آلودگی محیط را به همراه دارد. لذا باید این کارگاهها در خارج از مناطق مسکونی و با مجوز سازمان حفاظت محیط زیست احداث شود.

بستر پرورش قارچ صدفی کاه وکلش غلات است و چون نیازی به کمپوست ندارد موجب آلودگی محیط نمی شود و در مناطق مسکونی هم می توان به پرورش آن اقدام نمود و نیازی به مجوز سازمان حفاظت محیط زیست ندارد.

● انواع بسترهای کاشت محصولات گلخانه ای 

بستر کاشت در گلخانه ها به دو صورت خاکی و یا هیدروپونیک(بدون خاک)هستند که در کشت خاکی ریشه گیاه در خاک قرار میگیرد که در این روش مدیریت تغذیه آسان و نیاز به دانش فنی زیادی ندارد ولی مقداری از مواد غذایی مصرفی از دسترس گیاه خارج و بیماریهای خاکزی همواره کشت را تهدید می کند.

در کشت هیدروپونیک ریشه گیاه در موادی نظیر پرلایت, پشم سنگ, لیکا, ماسه و....... قرار داده می شود و مواد غذایی مستقیماً در دسترس گیاه قرار میگیرد که این روش مصرف آب را کاهش, بیماریهای خاکزی کم و عملکرد را در واحد سطح افزایش می دهد امّا نیاز به دانش فنی بالا و مدیر کارآزموده و متخصص دارد و هزینه ساخت هم  ۲۰-۱۵  درصد افزایش می یابد.

مهمترین مزیت تولیدات گلخانه ای نسبت به تولید در فضای باز عبارتند از: اشتغالزایی بالا, مصرف آب کم و افزایش تولید در واحد سطح.

 عملکرد= تولیدات گلخانه ای 

مهمترین مزیت تولیدات گلخانه ای نسبت به تولید در فضای باز عبارتند از: اشتغالزایی بالا, مصرف آب کم و افزایش تولید در واحد سطح.

 شرایط لازم برای احداث گلخانه 

برای احداث هر گلخانه باید موارد ذیل مد نظر قرار گیرد:

▪ محل مناسب احداث گلخانه 

خاک محل احداث گلخانه باید دارای بافتی متوسط, زهکشی مناسب, فاقد شوری و قلیائیت, آهک و گچ باشد. محل گلخانه حتی الامکان نزدیک جاده های اصلی یا دارای جاده های مناسب باشد. شیب های تند, محلهای بادگیر مکان مناسبی برای احداث گلخانه نیستند. ابعاد زمین باید طوری انتخاب شود که بتوان گلخانه ها را در جهت شمال – جنوب در آن احداث نمود.

▪ وجود آب کافی با کیفیت مناسب 

حداقل آب مورد نیاز برای  ۱۰۰۰مترمربع گلخانه در هر شبانروز در فصل تابستان(پیک مصرف)۱۰-۸  مترمکعب است که با توجه به میزان آب موجود, سطح گلخانه قابل احداث را میتوان مشخص کرد. علاوه بر مقدار آب, کیفیت آب از عوامل مهم در تولید محصولات گلخانه ای است.

تحمّل گیاه نسبت به املاح موجود در آب آبیاری متفاوت است. مهمترین عامل محدود کننده برای کشت های گلخانه ای شوری یا  EC آب است.

EC قابل تحمّل برای گیاهان در جدول (شماره۳) بیان گردیده است.

میزان  EC اگر از مقادیر ذکر شده بیشتر گردد عملکرد محصول کاهش می یابد. علاوه بر  EC, میزان سدیم قابل جذب(S.A.R),کلر, بیکربنات موجود در آب هم در عملکرد محصول مؤثرند لذا لازم است قبل از احداث گلخانه از آب مورد استفاده, آزمایش کاملی بعمل آید.

 EC مناسب برای کشت محصولات گلخانه ای 

جدول  ۳ 

نوع محصول  / EC قابل قبول 

خیار  / ۲ 

گوجه فرنگی  / ۲/۵ 

توت فرنگی  / ۱ 

فلفل  / ۲ 

خربزه  / ۲ 

گل رز  / ۱/۳ 

آلسترومریا  / ۱/۵ 

لیسیانوس  / ۲ 

گلایول  / ۲ 

 تجهیزات و ادوات مورد نیاز در گلخانه ها 

از تجهیزات و ادوات مورد نیاز گلخانه میتوان به سیستم گرمایشی, سرمایشی, ژنراتور و... اشاره نمود.

الف) انواع سیستم گرمایشی:

۱) سیستم مرکزی:

سیستم شوفاژ (برای گلخانه های بالای  ۴/.هکتار) در این سیستم از بخار آب یا آب داغ استفاده می شود.

۲) سیستم موضعی:

بخاری شامل سه دسته, بخاریهای منفرد یا تراکمی– بخاریهای کنوکسیونی یا همرفتی– بخاریهای تابشی با انرژی پایین.

ب) انواع سیستم سرمایشی:

۱) سیستم خنک کننده تابستانه:

سیستم خنک کننده فن وپد:

متداولترین سیستم تابستانه در گلخانه ها به شمار می رود.

(Fan and pad evaporative coding system)

۲،۱. سیستم خنک کننده تبخیری (مه پاش)

(Fog evaporating cooling system)

۲) سیستم خنک کننده زمستانه 

سیستم تیوپ– پنکه 

( ّFan tube ventilation)

 سایر تجهیزات مورد نیاز گلخانه:

۱) ژنراتور (برق اِضطراری)

۲) ترموستات 

۳) سیستم آبیاری تحت فشار 

 آفات و بیماریهای مهم گلخانه ای در مناطق مرکزی:

اسامی برخی از آفات و بیماریهای مهم که معمولاً به محصولات سبزی و صیفی و گل و گیاهان زینتی خسارت وارد می سازند به شرح ذیل می باشد

الف) آفات گلخانه ای

▪ مینوز 

▪ تریپس 

▪ شته ها 

▪ زنجرکها 

▪ مگس سفید 

▪ حلزون های صدف دارو(رابها)

▪ کنه تارعنکبوتی 

▪ شپشکهای سپردار 

▪ آبدزدک 

ب) بیماریهای گلخانه ای 

▪ بیماری سفیدک داخلی(دروغی)

▪ بوته میری یا مرگ گیاهچه 

▪ بیماری سفیدک سطحی 

▪ پژمردگی آوندی ناشی ازفوزاریوم 

▪ نماتد مولد غده ریشه 

▪ بیماری پژمردگی ناشی از ورتیسلیوم 

▪ ویروس موزائیک خیار 

▪ علفهای هرز 

 انواع گلخانه های ثابت:

▪ گلخانه یکطرفه:

از یک جهت از نور کامل آفتاب برخوردار است و از جهت دیگر از مصالح ساختمانی پوشیده شده است. این نحوه ساخت و ساز گلخانه برای مناطقی با شرایط محیطی نسبتاً دشوار بسیار مطلوب است. در مناطقی که سرمای شدید یا یخبندان‌های طولانی وجود دارد، ساخت این گلخانه‌ها به صرفه می‌باشد 

 گلخانه دو طرفه:

از دو جهت بطور کامل از نور آفتاب بهره مند است. این گلخانه برای کشت و پرورش بسیاری از محصولات، ایده¬آل و مناسب است. زیرا از جهت نور و درجه‌ی حرارت بطور کامل از نور خورشید بهره می‌برد.

 گلخانه نیمه دو طرفه:

از یک جهت بطور کامل از نور آفتاب برخوردار است و از جهت مقابل تا نیمه از مصالح ساختمانی پر شده و نیمه دیگر از جنس شفاف (شیشه) است.

گلخانه های سه گانه هر کدام برای یک اقلیم معین مناسب می‌باشند. اما بطور کلی برای مناطق مختلف ایران گلخانه های دو طرفه بسیار مناسب و مطلوب هستند. چرا که در کشور ما، به علت برخورداری از نور فراوان مخصوصاً در زمستان می‌توان در مصرف سوخت صرفه جویی بسیار خوب و با ارزشی داشت.

 سرمایش گلخانه  :

▪ خنک کردن گلخانه بخاطر کنترل شرایط حرارتی در ارتباط با سایر عوامل محیطی صورت می گیرد.

▪ برای تامین کارایی سیستم باید پوشال و هواکش در دو طرف گلخانه قرار گیرد  .

▪ برای این منظور باید طول گلخانه حدود  ۴۰  متر باشد در غیر این صورت کارایی سیستم تا حدی کاهش می یابد.

▪ برای سیستم فن و پد  ۳۲  متر مربع پوشال با  ۳  فن با ظرفیت  ۵۰۰۰۰  متر مکعب بر ساعت برای سطح  ۹۶۰  متر مربع گلخانه بکار می رود.

▪ اگر نصب توری برای جلوگیری از ورود آفات ضروری است ترکیبی از تهویه طبیعی و فن و پد ضروری است.

 استاندارد در گلخانه:

تامین نیازهای غذایی بشر همواره جزء اولین تلاشهای انسان بوده است. با گذشت زمان و با افزایش جمعیت و پیشرفت روزافزون دانش فنی در جوامع بشری نیاز به اصلاح روشهای سنتی تولید و دستیابی به راندمان بالا و کیفیت عالی محصولات تولید شده کاملاً محسوس بوده است. بر این اساس متخصصین امر کشاورزی اقدام به ارائهٔ راهکارهای اصولی با هدف بالا بردن عملکرد و کاهش هزینهٔ تمام شدهٔ محصولات، ضمن رعایت اصل کیفیت نموده‌اند. روشهای به‌زراعی متداول نمونه‌ای از این راهکارها می‌باشد که تا حدودی توانسته است اهداف مورد نظر متخصصین امر را تامین نماید.

تعیین فواصل مناسب کاشت، معرفی نوع، مقدار و زمان استفاده از کودهای شیمیایی، روشهای کارآمد مبارزه با آفات و ... از دیرباز مورد توجه متولیان امر کشاورزی بوده است.

در این میان گلخانه به جهت راندمان بالا و سهولت در امر تولید و ... مورد توجه متخصصین سازمان تغذیه خار و بار جهانی  (FAO) قرار گرفت و این سازمان در راستای افزایش میزان بهره‌وری‌ و کیفیت تولیدات و کاهش هزینه‌های جاری استانداردهایی را معرفی کرد که امروزه این استانداردها در اکثر نقاط دنیا مورد استفاده قرار می‌گیرد. از جمله این استانداردها می‌توان به استاندارد ساختمان و سازهٔ گلخانه و استاندارد روش کشت و مبارزه با آفات و امراض اشاره کرد.

در طرحی که این سازمان برای سازه‌های گلخانه‌ای معرفی کرده تمام اسکلت گلخانه پیش ساخته و بدون استفاده از هرگونه جوشکاری و تماماً فلز آهن گالوانیزه بوده و توسط پیچ و مهره و بست مونتاژ می‌شود.