طرح توجیه فنی، مالی، اقتصادی مطالعات امکان سنجی مقدماتی طرح تولید روغن سویا

خلاصه طرح

الف- هدف: ایجاد کارخانه روغن کشی از دانه سویا

ب- اطلاعات موجود در طرح:

-1 معرفی محصول

استفاده از روغن در تهیه و طبخ غذا و سایر مواد خوراکی، محصولات صنایع غذایی از جمله کیک ها و بیسکوییت ها و استفاده گسترده آن در الگوی مصرف مواد غذایی حتی به مقادیر بیش از مقدار های توصیه شده سازمان جهانی بهداشت، این کالا را از چنان اهمیتی برخوردار کرده که همواره به عنوان یکی از کالا های اساسی در سیستم کالا برگی قرار داشته است. روغن تاثیرات مهمی بر سلامت آحاد جامعه دارد و چگونگی کیفیت این محصول میتواند سلامت کل جامعه را متاثر سازد.

سویا با نامهای Soybean ،Soya و Soy و نیز با نام علمی Glycine max در جهان مشهور است. واژه یونانی Glycine به معنای است. این گیاه از خانواده نخود، Leguminosae است. نواحی شمالی و مرکزی کشور چین حدود 4000 تا 5000 سال پیش به عنوان خاستگاه اولیه لوبیای سویا شناخته میشود. تولید کنندگان اصلی سویا ایالات متحده آمریکا، کانادا، برزیل، چین، آرژانتین و هند هستند. در ایران از سال 1330 سویا رسما کاربرد صنعتی پیدا کرده است وکارخانجات صنایع بهشهر اولین تولید کنندگان روغن سویا در ایران هستند.

دانه لوبیای سویا در بین غلات و حبوبات دارای بیشترین مقدار پروتئین است بطوریکه 40 درصد دانه لوبیای سویا را پروتئین تشکیل میدهد. پروتئین آن کامل است و قابلیت هضم خوبی دارد. همچنین لوبیای سویا دانهای روغنی محسوب میشود که 18 - 20 درصد روغن دارد.

روغن سویا از دانه گیاه clycix max به دست می آید و یکی از پرمصرفترین روغن های نباتی است. مقدار روغن سویا از بادام زمینی کمتر است اما درصد پروتئین آن %30 بیشتر از بادام زمینی می باشد .به طور متوسط لوبیای سویا حاوی %20 چربی است واز کیفیت خوبی برخوردار است .اندیس یدی روغن سویا 140-120 بوده و نقطه ذوب آن -8 درجه سانتیگراد و سرشار از اسیدهای چرب اشباع نشده، اسید لینولئیک (18:2) می باشد.روغن سویا نیز حاوی %0.5 اسید میراستیک و %3.5 اسیدهای اشباع شده با کربنهای C20 می باشد.

بعدازاستخراج روغن از لوبیای سویا، کنجاله سویا سرشار از پروتئین (%50-%40) می باشد که یکی از منابع غنی خوراک دام محسوب می شود .ضریب هضمی پروتئین سویا %80 است .حاکثر مدت نگهداری کنجاله سویا 3 ماه پیش بینی شده است.روغن سویا در مجاورت هوا ویا روشنایی، بوی نامطلوبی مانند بوی ماهی، علف یارنگ را به خود می گیرد. این بوها در اثر اکسایش تولید می شوند. لینولئیک اسید ماده اصلی تولید کننده بو است.

اساسا روغن های مایع گیاهی دارای تری اسیل گلیسرول اسید های چرب غیر اشباع بسیار بالا هستند.و ترکیب اسید های چرب موجود در روغن سویا به این صورت است، اسید های چرب اشباع شامل:

پالمتیک اسید 7 تا 14 درصد، استئاریک اسید 3 تا 6 درصد و اسید های چرب غیر اشباع شامل: اولییک اسید: 26 تا 18 درصد، لینولییک اسید: 50 تا 57 درصد ، لینولنیک اسید: 6 تا 9 درصد و فاقد آراشیدونیک اسید می باشد.

روغن سویا برای مصارف خانگی و در صنعت برای تولید محصولات سرخ شده مورد استفاده قرار می گیرد. روغن سویای خام یکی از مهمترین روغن های نباتی می باشد که به دلیل کیفیت خوب روغن ، و فرآورده پروتیین حاصل از روغن کشی اهمیت آن چندین برابر شده است. مهمترین ماده غیر صابونی روغن سویا توکوفرول می باشند توکوفرول آنتی اکسیدان های روغنی می باشد. در بین توکوفرول ها آلفا توکوفرول ها فعالیت ویتامین E را داشته و به عنوان آنتی اکسیدانت می باشد.

روغن خام سویا دارای رنگ زرد مایل به قهوه ای است ودر اثر نگهداری ته نشین ، یعنی مواد جامد به جای می گذارد .قابلیت نگهداری آن از سایر روغنهای نباتی کمتر است .بوی آن کم وطعم آن مشخص بوده ونامطبوع نیست .به دلیل فراوانی وارزانی روغن سویا ،روغن دیگری به جای آن عرضه نمی شود .از کنجاله وبلغور سویا برای تولید پروتئین استفاده می شود. روغن مایع سویا به دلیل دارا بودن رنگ روشن و طعم مطبوع و باقی ماندن به صورت سیال در دمای یخچال میتواند به عنوان روغن سالاد مصرف شود. از دیگر موارد مصرف این روغن میتوان صنایع داروسازی ، کنسرو سازی ، سس و شیرینی پزی اشاره نمود.

از مزایای تغذیه ای روغن سویا حضور مقادیر زیادی اسید های چرب غیر اشباع و حضور آنتی اکسیدانت طبیعی توکوفرول است که هر دو برای سلامتی مفید اند.

کنجاله ی سویا

(تصاویر در فایل اصلی موجود است)

-1-1 نام و کد محصول (آیسیک (3 دو رقم اول: 15 صنایع مواد غذایی و آشامیدنی

دو رقم دوم: 14 تولید انواع روغن های نباتی و حیوانی کد روغن کشی و تصفیه : 15141110 کد روغن خام سویا: 15141231

-2-1 شماره تعرفه گمرکی

دانه روغنی سویا: 12010000

روغن خام سویا: 15071000

-3-1 شرایط واردات

تعرفه وضع شده بر کالا با حقوق ورودی شامل حقوق پایه و سود بازرگانی است، که مهمترین اهرم های تنظیم بازار داخلی محصولات به حساب می آیند. با توجه به این که در دو دهه اخیر بیش از %90 روغن نباتی مصرفی از محل واردات روغن خام تامین شده است و تولید داخل سهم ناچیزی در تامین روغن نباتی داشته است لذا تعرفه های واردات کالا تاثیر بسزایی در وضعیت بازار داخل و قیمت آن داشته است.

نگاهی به میزان تعرفه وضع شده بر روغن خام و روغن تصفیه شده در سالهای اخیر نشان میدهد ماده اولیه روغن نباتی یعنی روغن خام با تعرفه بسیار ناچیز یعنی %4 وارد شده و واردات محصول نهایی یعنی روغن تصفیه شده یا ساخته شده مشمول تعرفه سنگین حدود %50 بوده که بیانگر حمایت غیر منطقی از صنعت تصفیه روغن کشور می باشد. نتایج این سیاست باعث بالا نگه داشتن قیمت روغن نباتی در کشور شده است. قیمت روغن نباتی آماده مصرف در بازار داخل بطور مشهود از قیمت محصول مشابه در بازار های جهانی بیشتر است.

این موضوع عواقب چندی به دنبال دارد از جمله:

x  ورود غیر قانونی و غیر رسمی روغن تصفیه شده به کشور توجیه دارد.

صادرات روغن تصفهیه شده توجیه نداشته و صنایع روغن نباتی امکان صادرات و بهره وری بیشتر از سرمایه گذاری انجام شده را ندارد.

به دلیل اختلاف قیمت فاحش بین روغن خام و و تصفیه شده و سود تضمینی ، توجیهی برای بهینه سازی سیستم های تصفیه روغن و کاهش هزینه های مربوط وجود دارد.

این موضوع در سال 1385 تا حدودی تعدیل شده است.تعرفه وضع شده بر ماده اولیه در واقع حمایت از تولید کننده اولیه یعنی کشاورزان و تعرفه وضع شده بر کالاهای نهایی حمایت از تولید کننده ثانویه یا صنعت

روغن نباتی محسوب می شود. مقایسه این تعرفه ها تفاوت فاحش در حمایت دولت از این دو بخش را نمایان می سازد. از طرفی تعرفه ورودی دانه های روغنی نیز طی سالهای اخیر ناچیز و در حد %4بوده است.

در حال حاضر اگر چه ظرفیت روغن کشی کمتر از نیاز کشور می باشد ولی به نظر میرسد در صورت عدم اصلاح تعرفه ها راه اندازی طرح های جدید هم اتفاق نیفتد.

-4-1 بررسی و ارائه استاندارد (ملی یا بین المللی)

با مراجعه به فهرست استانداردهای تدوین شده ی موسسه ی استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران ، شماره استاندارد ملی 1184 برای محصول مورد مطالعه استخراج شده (استاندارد اجباری) . رعایت استاندارد فوق برای کلیه تولیدکنندگان اجباری می باشد.