طرح توجیهی تولید کارتن چندلا و مقوای بسته بندی

خلاصه طرح 

جدول -1-2 مشخصات کلی طرح

صنایع کاغذ سازی ، کارتن سازی و مقوا

در این طرح ابتدا داده ها و اطلاعات مربوط به وضعیت موجود صنایع کاغذ و مقوا و جایگاه آن در کل صنعت کشور با استفاده از برخی شاخصهای رایج، نظیر مقدار و ارزش تولید، ارزش افزوده صنعتی، تجارت خارجی، اشتغال ، ارزبری و ... ، به روش توصیفی و مقایسه تطبیقی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.

در بخش دیگری از طرح با هدف تعیین مزیتهای نسبی صنایع کاغذ کشور، مزیت نسبی تعدادی از محصولات واحدهای فعال با استفاده از روش هزینه منابع داخلی((DRC مورد ارزیابی قرار گرفته است. همچنین در بخش دیگری از طرح با هدف اندازه گیری میزان حمایتهای موجود از صنایع کاغذ سازی کشور، نرخ حمایت موثر از این صنایع با استفاده از دو روش کوردن و بالاسا در دو حالت لحاظ یارانه و عدم لحاظ آن، مورد اندازه گیری و تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. و بالاخره با بهره گیری از محاسبات فوق و بررسی تعامل بین نرخ حمایت موثر و تغییرات نرخ ارز، اثرات یکسان سازی نرخ ارز بر نرخ حمایت موثر از صنایع کاغذ سازی مورد ارزیابی قرار گرفته است.

بررسیهای موجود حاکی از آن است که، سهم تولید و ارزش افزوده صنعت کاغذ، نسبت به کل صنعت طی حدود

40 سال مورد بررسی براساس ارقام جاری و ثابت تقریباً ثابت بوده است. به عبارت دیگر، صنعت کاغذ کشور در مقایسه با کل صنایع کشور دارای رشد متوازنی بوده است. اما این رشد متوازن چه به لحاظ کمیت و چه به لحاظ کیفیت و تنوع تولید جوابگوی حجم بالقوه و بالفعل بازار داخلی و تقاضای متنوع و فزاینده بازار نمی باشد.

بررسی مصرف سرانه کاغذ در ایران و مقایسه آن با متوسط مصرف سرانه جهانی و کشورهای منتخب حاکی از پایین بودن این نسبت در کشور می باشد. بطوریکه در سال 2004 میلادی مصرف سرانه کاغذ چاپ و تحریر و

روزنامه در ایران به ترتیب معادل 4 و 2/1 کیلوگرم بوده است که در مقایسه با مصرف سرانه این دو محصول که به ترتیب 5 /16 و 5/6 کیلوگرم بوده است شکاف زیادی را نشان می دهد.

طبق آمار های سازمان بازرگانی مصرف سرانه جهت کارتن چند لا 20 و کارتن جهت بسته بندی 10 کیلوگرم می باشد که بدین ترتیب اگر مصرف سرانه بالقوه کاغذ در ایران را در سطح متوسط جهانی این شاخص در نظر بگیریم در آنصورت کل تقاضای داخلی برای کاغذ از سطح 262 هزار تن برای انواع کاغذ چاپ و تحریر و 8/76

هزارتن برای کاغذ روزنامه فعلی، به ترتیب به سطح 1072 و 422 هزارتن بالغ خواهد گردید که این امر در کنار رشد صنایع مختلف در کشور، از جمله صنایع صادراتی که نیاز به انواع بسته بندی، تبلیغات و امور مرتبط با مصارف کاغذ دارند، توجه ویژه به صنایع کاغذ سازی کشور را ضروری می سازد چراکه در غیر این صورت هر روز شاهد وابستگی بیش از پیش بازار داخلی به واردات انواع کاغذ و محصولات کاغذی خواهیم بود.

کاهش تدریجی تخصیص ارز یارانهای به واحدهای تولیدی کاغذ باعث شده است تا شرکت تولیدی ارز دریافتی را غالباً به واردات مواد مصرفی و واسطهای اختصاص داده و از واردات قطعات و ماشین آلات برای بازسازی و تقویت خط تولید غافل گردند. لذا در سالهای اخیر شاهد معضلات زیادی در واحدهای تولیدی مرتبط از این حیث هستیم.

از جنبه حمایتهای تعرفهای حداکثر حمایت موثر زمانی است که، تعرفه بر نهادههای تولیدی در بخش مورد نظر کمینه و تعرفه بر واردات محصولات رقیب بیشینه باشد. این درحالی است که طی سالهای مورد بررسی(-1375 (80 متوسط تعرفههای وارداتی نهادههای صنایع کاغذسازی به مراتب بیش از متوسط تعرفههای وضع شده بر واردات انواع کاغذ بوده است، درحالیکه این امر ناقض سیاستهای حمایتی از جنبه حمایتهای تعرفه ای محسوب می شود. البته در سال 1382 به دنبال تجمیع عوارض و ساماندهی نظام تعرفهای کشور، این تناقض بطور کامل

بر طرف شده و تعرفههای وارداتی نهادهها و محصولات این بخش تقریباً برابر شده است که حاکی از یک وضعیت خنثی از نظر حمایتهای تعرفه ای می باشد.

عدم وجود سیاستهای ضد دامپینگ در مقابل واردات انواع کاغذ از همسایههای شمالی کشور، بویژه روسیه و اوکراین، باعث شده است تا این کشورها برای نفوذ در بازار وسیع و روبه رشد کاغذ و محصولات کاغذی در ایران با قیمتهای پایین اقدام به صادرات کاغذ و محصولات کاغذی به ایران نمایند که این امر نیز اقدامات جدی وزارت بازرگانی و صنایع را می طلبد.

با توجه به فراوانی باگاس در جنوب کشور و با عنایت به هزینههای سنگین امحاء و نابودی مازاد تولید شده باگاس در واحدهای تولید کننده شکر از نیشکر، ایجاد خطوط تولید کاغذ با استفاده از باگاس علیرغم سرمایه بری بالای آن و با توجه به نیاز روزافزون کشور دارای توجیه اقتصادی و مزیت نسبی میباشد. در مقابل، تولید کاغذ از چوبآلات جنگلی به علت کمبود منابع آن و تخریبهای بهعمل آمده در طی سنوات گذشته بههیچوجه توصیه نمیگردد.

سیاستها و تحولات ارزی کشور همواره از اقتصاد تک محصولی کشور متأثر بوده و نوسانات قیمت نفت و درآمدهای نفتی همواره بر بازار ارز و نرخ ارز تأثیرگذار بوده است، بهطوری که در مواردی نوسانات درآمدهای نفتی حتی سیاستهای ارزی و نظام ارزی کشور را نیز دستخوش تغییر کرده است .

تجربه سالهای گذشته و نیز بررسی تجربه سایرکشورهای جهان حاکی از آن است که برای موفقیت سیاست یکسانسازی و سیستم تک نرخی ارز پیشنیازهای اساسی وجود دارد که برخی از آنها عبارت اند از: تصحیح نظام پولی و بانکی کشور، اتخاذ سیاستهای پولی و مالی مناسب و متناسب و هماهنگ با سیاستهای ارزی، تصحیح

نرخ سود بانکی، تصحیح ساختار بودجه و کاهش کسری آن، کاهش تصدیگری و دخالتهای دولت، در اختیار

داشتن سطح مناسبی از ذخایر ارزی و...

مطالعه حاضر نشان میدهد که براساس معیار هزینه منابع داخلی (DRC) شرکتهای تولید کننده محصولات کاغذی کشور حتی در شرایط دریافت ارز یارانهای نیز دارای مزیت نسبی نبودهاند. ضمن اینکه با شفاف شدن تدریجی بازار ارز و افزایش نرخ ارز به تدریج وضعیت شرکتهای مذکور براساس معیار DRC بدتر شده است .

بدین ترتیب مطالعه حاضر نشان میدهد که یکسانسازی نرخ ارز که اثر آن بر صنایع کاغذ کشور افزایش نرخ ارز مصرفی می باشد، جز در موارد خاص، موجب بدتر شدن توان رقابتی و مزیت نسبی آنها براساس معیار DRC شده است. نتایج بررسی حاضر حاکی از آن است که افزایش هزینههای تولیدی واحدهای مورد بررسی، که خود متأثر از وضعیت خارجی بنگاهها و ساختار هزینههای آنهاست، منجر به کاهش توان رقابتی بنگاههای مورد بررسی حتی با دریافت ارز یارانهای شده است. لذا در وضعیت یکسانسازی نرخ ارز و دریافت ارز آزاد نیز وضعیت رقابتی آنها بدتر میگردد. البته این وضعیت در کنار سایر عوامل تأثیرگذار برروی توان رقابتی بنگاهها، نظیر عدم برخورداری از نیروی انسانی ماهر، عدم بهرهمندی از مدیریت کارآمد، عدم دسترسی آسان به نقدینگی و... منجر به شکلگیری وضع موجود شده است.در شرایط وجود ارز یارانه ای، موقعیت شرکتها از نظر توان رقابتی (ازجمله براساس معیار ( DRC وضعیت غیرواقعی پیدا میکند و برخی از شرکتها، که از سهمیه ارزی بیشتری بهرهمند میشوند به ظاهر توان رقابتی بالاتری را نشان میدهند، در حالی که در شرایط یکسانسازی نرخ ارز و شفافتر شدن ساختار هزینه شرکتها، آن دسته از صنایعی که از توان رقابتی واقعیتری به لحاظ ساختار هزینهها، مدیریت و کیفیت تولید برخوردار هستند به وضعیت مطلوبتری دست مییابند.