طرح توجیهی تولید انواع ظروف چینی

فصل اول خلاصه گزارش

فصل دوم معرفی طرح و سابقه

(جداول در فایل اصلی موجود است)

صنعت ظروف چینی

بشر در پی سالیان متمادی جهت مصارف زندگی نیاز به ظروف را داشته است و ظروف از جنس مواد معدنی ساخته شد و سیر تکاملی خود را از ظروف گلی و سفالی به سرامیک و نهایتاً به نوع مرغوب آن که چینی است طی کرده است. این صنعت در ایران نیز از جایگاه ویژهای برخوردار بوده است که آثار هنرمندان قدیمی موجود و صنعتگران مبادرت به ساخت قطعات ظریف و زیبایی کردهاند.

صنعت چینی سازی صنعت بسیار ظریف و دقیق است علاوه بر علم و تکنولوژی نیاز به افراد، کارگران، کارفرمایانی را دارد که علاوه بر بهره وری بالا، دقت و فرهنگ بالا را نیز داشته باشند.

نیاز داخل کشور در سالهای قبل از انقلاب اسلامی ایران معادل 30 هزار تن چینی در سال بوده است که به کشور وارد می شد و فقط مقدار کمی توسط چند کارخانه داخلی تولید می شده است.

سابقه تولید ظروف چینی بهصورت صنعتی در کشور ایران حدود 35 الی 40 سال است و حدود 5 واحد به ظرفیت اسمی حدودا 5200 تن فعالیت داشتند که بعد از انقلاب اسلامی با توجه به سیاستهای تشویقی مسئولان کشور حرکت چشمگیری در پیشرفت این صنعت رخ داد.

وضعیت تولید داخلی محصول

ظرفیت اسمی واحدهای فعال ظروف چینی با تعداد 18 واحد و چند واحد کوچک جمعاً به میزان 68300 تن است. تولید واحدهای ظروف چینی در سال 87 برابر 47000 تن برآورد شده است

طرحهای در دست اجرا

تعدادی از واحدها بهدنبال بهبود کیفیت و کمیت تولید مراحل خرید و نصب ماشینآلات برای طرح توسعه را در

دست اجرا دارند.

صنعت چینی و سرامیک در جهان و ایران

این علم عبارتست از علم شناخت ، ساخت و کاربرد اشیاء جامدی که اجزاء اصلی تشکیل دهنده آنها مواد معدنی غیر فلزی می باشد و اولین دگرگونی مهم در این صنعت اختراع چرخ سفالگری است . محققین و باستان شناسان اختراع چرخ سفالگری را تقریباً در حدود هزاره پنجم پیش از میلاد می دانند . بسیاری از مراجع ساکن در جهان ، ساکنان فلات مرکزی ایران را اولین مخترعین چرخ سفالگری معرفی می نمایند . در حدود هزاره سوم پیش از میلاد ، مصریان از چرخ کوزه گری استفاده می نمودند و در درخشانترین دوران تمدن یونان ، در عصر پریکلس (قرون پنجم و چهارم پیش از میلاد ) تزئینات زیبا و مشهور سفالهای یونانی آغز می گردد ولی این شکوه دیری نپائید ، به نحوی که هنگام میلاد مسیح اثری از این شکوه و جلال به چشم نمی خورد . اما در گوشه دیگری از جهان یعنی در چین ، سفالگری بیشتر از هر مکان دیگری پیشرفت نموده بود. زیرا چینی ها از همان دوران نو سنگی برتری خود را در این صنعت به نمایش گذاردند و حرارت کوره های آنها در دوران باستان تا حدود 1200 درجه سانتیگراد می رسیده است. در حالی که در دیگر مراکز سفالگری اروپا و آسیا حرارت کوره ها بیشتر از 800 تا 900 درجه سانتیگراد نبوده است. در حفاری های انجام شده در این کشور ظروف استونور بسیار مرغوب سفید رنگ متعلق به 1400 سال پیش از میلاد مسیح بدست آمده است. اولین قطعات سرامیک که در ایران بدست آمده است سفالهای متعلق به هزاره ششم قبل از میلاد مسیح می باشد . این سفالها در

منطقه تپه پنج دره واقع در غرب کرمانشاه در استان باختران و نیز در غاری به نام غار کمربند در نزدیکی بهشهر در استان مازندران کشف گردیده اند . در حدود هزاره پنجم قبل از میلاد مراکز متعددی در ایران، انواع ظروف سفالین را می ساخته اند. به عنوان مثال می توان از تپه حصار دامغان ، تپه های حسنلو ، حاجی فیروز ، تپه پیتسالی و نیز مناطقی در نزدیکی آذربایجان غربی و بسیاری مناطق دیگر ایران نام برد.

به طور کلی لعاب در حدود هزار سال قبل از میلاد در ایران شناخته شده بود ولی عمومیت نداشت . سطح آجرهای معبد جغاذنبیل با لعاب پوشانده شده است. علاوه بر این مورد ، بعضی از سفالهای شوش و نیز سفالهای زیویه کردستان دارای لعاب رقیقی به رنگهای فیروزه ای روشن و قهوه ای سفید و سیاه است.

قرن ششم و هفتم هجری یعنی دوازدهم و سیزدهم میلادی دوران شکوفائی صنعت سرامیک در ایران می باشد.

در این دوران انواع ظروف زرین فام و بدنه های فریتی که از انواع پرسلان می باشد و ظروف مینائی که روی لعاب آنها ، با لعاب هایی با نقطه ذوب پائین تر نقاشی شده است دیده می شود . ظروف سفالین با لعاب یک رنگ آبی ، سبز و یا لاجوردی و فیروزه ای از دیگر انواع ظروف این دوره می باشند که در دوره های قبل نیز حتی پیش از اسلام ساخته می شده است.

کاشان در دوره دوم ( بعد از اسلام ) مرکز ساخت کاشی های بسیار زیبای زرین فام بوده و به همین دلیل نیز نام کاشی در فارسی از نام این شهر منسوب به کاشان گرفته شده است.

در دوران صفویه صنعت سرامیک رشد و بالندگی ویژه ای داشته و انواع ظروف آبی و سفید تولید و به کشورهای اروپایی صادر می شده است . ساخت انواع ظروف زرین فام و پرسلان نرم ایرانی معروف به ظروف گمبرون gombroon ware نیز در این دوره بوده است. نام گمبرون نامی است که اروپائیان به این نوع پروسلان اطلاق

نموده اند. چرا که این ظروف در دوران صفویه به وسیله هلندی ها و کمپانی هند شرقی از بندر گمبرون ( بندر عباس ) به اروپا صادر می شده است.

کاشی هفت رنگ روی دیوارهای مسجد شاه و مسجد شیخ لطف ا... در اصفهان نیز از دیگر تولیدات صنعت سرامیک دوران صفویه می باشد . چینی که نیز از صنایع زبر مجموعه صنعت سرامیک جهان و ایران می باشد، همان گونه که اشاره شد قدمت بسیار زیادی در صنعت ایران داشته است. به طور کلی کلمه چینی در زبان فارسی سابقاً به معنی کلیه ظروف صادر شد ه از کشور چین بکار رفته است .

کلمه china در انگلیسی نیز کم و بیش به همین مفهوم اشاره شده است. در زبان انگلیسی مخفف china ware که بیان کلی و پر ابهام بوده به کلیه ظروفی که از کشور چین و دیگر کشورهای شرقی مثل ایران به اروپا صادر می شده اند، اطلاق می گردیده است. ( لازم به توضیح است که منظور ایران در دوران صفویه در خلال قرون هفده و هجده میلادی ) .

کلمه پرسلان ( ( porcelain گرفته شده از پرسلا نام یک نوع حلزون در دریای مدیترانه می باشد که صدف آن سفید و نیمه شفاف است . مارکوپولو در قرن سیزدهم برای اولین بار از این کلمه جهت نامیدن ظروف چینی استفاده نمود.

حال باید دید که امروزه از نظر صنعت سرامیک جهان تعریف چینی و پرسلان چیست و آیا به طور کلی تفاوتی بین چینی و پرسلان وجود دارد یا خیر؟

در آمریکا بر اساس استاندارد ( c242) a.s.t.m چینی ، فرآورده سرامیک متراکم و سفید اعم از لعابدار و بدون لعابی است که برای مصارف غیر فنی مورد استفاده قرار می گیرد. ( برای مثال ظروف غذاخوری و غیره ) در حالیکه طبق تعریف رسمی رایج اروپا پرسلان فرآورده سرامیک متراکم و سفید اعم از لعابدار و بدون لعاب است