پروژه کارآفرینی تولید انواع مختلف چای و قهوه فوری

مقدمه :

اکثر نیاز چای کشور از طریق واردات چای قاچاق تامین می شود که این امر علاوه بر ضررهای فراوان اقتصادی، برای مردم مسائل و مشکلات بهداشتی نیز به همراه دارد. شرکت تی نوش قصد دارد با ایجاد کارخانه ای مجهز به جدیدترین ماشین آلات به قطبی در زمینه تهیه و توزیع چای و مشتقات آن تبدیل شود. بدین ترتیب علاوه بر اینکه از مصرف چای های خارجی در داخل کاسته می شود، زمینه صادرات به دیگر کشورها هم فراهم می شود.

در حال حاضر چای تولید داخل از کیفیت مناسبی برخوردار است و اکثر مردم تمایلی به مصرف آن ندارند. از مصادیق این امر وجود 150 هزار تن انباشته چای علی رغم تقاضای زیاد بازار داخل برای چای در انبارهای کشور می باشد. از راه های استفاده این محصولات باز فراوری آن و تبدیل آن به چای مرغوب و با کیفیت توسط اسانس و عصاره چای مرغوب می باشد. بنابراین و باتوجه به آمار های موجود مبنی بر تقاضای چای و ممنوع بودن واردات آنها بازار خوبی برای چای خشک بازفراوری شده و کیسه ای در آینده پیش بینی می شود. همچنین با توجه به تنوع طلبی مردم در مصرف و کمبود تمایل به مصرف نوشابه های گاز دار در تمام دنیا و مصارف سرانه کشورهای دیگر برای چای فوری و نوشابه چای، برای این محصولات نیز می توان بازار خوبی در آینده پیش بینی نمود.

      بوته چای در حدود سه هزار سال قبل از میلاد مسیح در چین شناخته شده است. گیاه چای و واریته آن به حالت وحشی در شمال هند در ناحیه ای به نام آسام و مناطقی مانند تونکین و لائوس میروید. هم اکنون کشت این گیاه در کشورهای چین، هندوستان، ژاپن، سیلان، جاوه، نواحی شمالی ایران و بخشی از کشورهای اروپائی و آمریکای لاتین رواج دارد. از نظر کاشت و مصرف چای، چین اولین کشوری است که این گیاه در آن جا بالغ بر 2700 سال پیش از میلاد مسیح کشت شده و به مصرف رسیده است. چین کشور زادبوم چای بوده و تولید چای در این کشور حدود 5000 سال قدمت دارد. چای در چین از قدیم مورد پسند مردم قرارداشته است. در سالهای اخیر، به دنبال ارتقای سطح زندگی، مردم چین بیشتر به سلامت خود توجه می کنند و چای به عنوان نوعی نوشابه سبز و بهداشتی مورد علاقه بیشتر مردم قرار گرفته است. اکنون تقریبا در تمام شهرهای چین چایخانه وجود دارد. خانم «گوا لین» مدیر چایخانه «وو یو تای» که در شهر بیجینگ سابقه زیادی دارد در مصاحبه ای گفت: «در سالهای اخیر، نیاز مردم به چای به طور مستمر افزایش یافته و میزان فروش چای چایخانه ما به طور روزافزون بیشتر شده است. تخمین زده می شود که میزان فروش ما سالانه با سرعت 10 در صد افزایش یابد ».

      علاقه مندان چای چینی به توسعه صنعت چای چین نیز مساعدت کرده اند. طبق آمار موجود، در سال 2003 چین حدود یک میلیون و 200 هزار هکتار مزرعه زیرکشت چای داشته و در مقام اول جهان جای گرفته است. میزان تولید سالانه چای چین به بیش از 700 هزار تن و ارزش تولید آن به 34 میلیارد یوان رسیده است. هم اکنون کشت چای از نظر جغرافیائی از مدار 42 درجه عرض شمالی تا 33 درجه عرض جنوبی رواج دارد. از نظر جغرافیائی کشاورزی و گیاه شناسی مکان درختان وحشی چای را در ناحیه ای بین یونان ویکی از ایالات جنوبی چین و همچنین شمال هندوچین و شمال شرقی هندوستان تعیین نموده اند.کشت چای از یانگ تسه در چین آغاز و از آنجا به سواحل اقیانوس آرام و جزایر ژاپن و سپس از سمت جنوب غرب به هندوستان، هندوچین، جزایر اندونزی کشانده شد. بنابراین رشد کشت چای دارای دو محور انتشار بوده است.

نام چای در نقاط مختلف جهان

       نام چای در سراسر جهان از دو واژه چینی به لهجه آمور در شمال چین «تای» و به لهجه کانتون در جنوب چین «چا» گرفته شده است که به زبانهای لاتین، فرانسوی، انگلیسی، آلمانی، ایتالیائی، هلندی، سوئدی نروژی و چک واستواک به «تای» به فرانسه LE THE  و به زبان های روسی، ترکی، عربی، هندی، ژاپنی و پرتغالی به «چا»  و به زبان فارسی به نام «چای» آمده است.

تاریخچه پیدایش و کشت و تولید چای در ایران

ابتدا گیاه چای به عنوان دارو وارد گردیده و بعدها مصرف آن گسترش یافته و به دلیل افزایش مصرف چای برخی از بازرگانان ایرانی را که دست اندر کار تجارت آن بودند، به فکر انداخت که به کشت و تولید چای در ایران بپردازند.

نخستین کسی که به این کار اقدام نمود، حاج محمد حسین اصفهانی بود. او در سال 1302 هجری قمری در زمان ناصر الدین شاه بذر چای را از چین به ایران آورد. حاج محمد حسین در اصفهان به کشت چای پرداخت، اما به این کار توفیق نیافت. در گزارشها و مقالاتی که درباره بررسیهای توسعه اقتصادی و صنعتی وزارت اقتصاد در سال 1349 منتشر شده است، نامساعد بودن آب و هوای اصفهان و مخالفت های داخلی علل این ناکامی دانسته شده است. به هر حال کشت چای در کشور قبل از سال 1280 هجری شمسی رواج نداشت و ایرانیان قدیم به جای چای، قهوه می نوشیدند، به همین دلیل چای خانه های سنتی امروز همان نام سنتی خود یعنی قهوه خانه را حفظ کرده اند. در سال 1280 هجری شمسی از طرف دولت وقت ایران به شاهزاده حاج محمد میرزا کاشف السلطنه چای کار که در آن زمان ژنرال کنسول ایران در هند بود ماموریت داده شد تا چگونگی کشت و کار چای سازی را بیاموزد. مرحوم چایکار پس از مدتها کار و تلاش روی مزارع چای در هند موفق شد اصول و فنون چای کاری را بیاموزد، پس از آن با موافقت دولت هند دو هزار نهال را به ایران آورد بعد از مدتها تحقیق بهترین محل کشت آن را در شهرستان لاهیجان شناخت. پس از آن مرحوم چایکاری با مشقات زیاد قطعه زمینی به مساحت حدود شش جریب در لاهیجان و مقداری در تنکابن یافت و شروع به کشت چای در این دو قطعه اراضی کرد که خوشبختانه از آنها چای معطری به دست آمد.

چای و ارزش غذائی آن

       قدیمی ترین نوشیدنی های رایج در جهان قهوه، کاکائو و چای بوده است که این هر سه خاصیت تخذیری دارند اما چای در بدن انسان اثرات متفاوتی بر جای می گذارد که دارای خاصیت ویژه ای است.

      این نوشابه نسبت به دو نوشابه فوق آرام بخش تر و مفرح است و اگر در زمان های پیش برگ و گل و ریشه آن تا اواخر قرن هشتم برای مصارف داروئی از قبیل رفع نارحتی های گوارشی، بدی هضم غذا، رفع خستگی، بیماریهای کلیوی و غیره استفاده می شده است. اکنون دم کردن برگهای آن در حالت های متفاوت با برگ های تازه یا برگ های پلاس شده و نیمه تخمیری و یکبار خشک شده بنام چای اولنگ[1] و یا برگ کم پلاس و قبل از تخمیر خشک شده به نام چای سبز و بالاخره چای سیاه معمولی معروفترین آنها که پس از پلاس کردن و مالش دادن و خشک کردن مصرف می شود.

      در قدیم قبایل چادر نشین جنوب شرقی چین برگ های ظریف و تازه چای را بین دو کف دست مالش داده آن را در مقابل تابش آفتاب یا آتش خشک می کردند و سپس دم کرده آن را به عنوان آشامیدنی استفاده می کردند.

      کم کم نوشیدن چای بین طبقات اشرافی و اعیان رایج شد و استفاده آن از جنبه داروئی به تفننی مبدل گردید و چای نوشی از مراسم مخصوص دربار امپراطوران چین شد و بعدها نوشیدن آن در تمام جهان مرسوم گردید.  امروزه چای یکی از نوشیدنیهای بسیار رایج کشورهای جهان است و در اقتصاد جهانی مقام مهمی را به خود اختصاص داده است. نوشابه چای سرد و گرم آن ( بیشتر گرم) از دورترین نقطه قطبی یخبندان تا درون کلبه های محقر وروستائیان و در مجلل ترین کاخ ها و هتل ها و رستوران ها در همه جای جهان احساس خستگی را از همه می زداید. در چای بیش از سی و شش نوع پلی فنل وجود دارد که اکثراً  مصارف داروئی دارند.

      چای سرشار از آلکالوئیدی بنام کافئین است. در قدیم تصور بر آن بوده که کافئین و تئین ها دو ماده مختلف با تاثیرات متفاوت اند ولی از سال 1880 میلادی معلوم گردید که کافئین و تئین تفاوتی با هم ندارند و دارای ساختمانی مشابه اند، از آن تاریخ تئین نام خود را به کافئین داده است.

کافئین در روی سلسله اعصاب مرکزی و ماهیچه ها از جمله ماهیچه قلب و کلیه ها موثر است، نوشیدن آن در سلسله اثر کرده و تولید بیخوابی نموده و بر فعالیت دماغی می افزاید و با مصرف آن قدرت درک احساسها زیاد می شود، تفکر روشن تر و سریعتر می گردد، خستگی فکری دفع می شود و اجرای کار عضلانی مخصوصاً کار ماهیچه ای را آسان کرده برقدرت آن می افزاید اما مصرف زیاد کافئین از قسمت ذهنی به قسمت محرکه مغز سرایت می کند و بیمار را ابتدا بیقرار و سپس متشنج می سازد.

      کافئین مراکز تنفسی را تحریک کرده و بر سرعت تنفس و زمانی بر عمق آن می افزاید و به طور کلی در میزان ضربان نبض انسان تاثیری ندارد، عمل فشار خون را طبیعی نگه میدارد و مدر بودن کافئین به جهت آن است که رگهای کلیوی را متسع می کند جریان خون درون کلیه ها را زیادتر کرده و تعداد زیادی ازدانه های مالپیکی[2] کلیه ها بکار کشیده می شوند.

      کافئین نه تنها بر دفع آب می افزاید بلکه دفع مواد جامد ادراری مانند اوره و اسید اوریک و املاح را نیز زیاد می کند و از وزن مخصوص ادرار می کاهد، در مداوای ورم مزمن کلیه و سر دردهای عصبی و میگرن[3] به کار می رود.

      نتایج یک پژوهش جدید نشان می دهد که مصرف چای توانایی بدن را در مقابله با عفونت افزایش میدهد. به گفته محققین افرادی که چای مصرف می کنند توانایی سیستم ایمنی خود را در مبارزه بابیماری ها چندین برابر افزایش میدهند.

      در چای سیاه و سبز ماده شیمیایی به نام ال تینین وجود دارد که سلول های ایمنی بدن را به حمله به باکتریها و قارچ ها و ویروس ها تحریک می کند.

      محققین دانشگاه هاروارد و بیمارستان زنان در بوستون اظهار داشتند که آنها با جدا کردن ماده ال تنین از چای و آزمایش های آن به روی چند داوطلب به وضوح تاثیرات مثبت آن را بر سیستم ایمنی مشاهده نمودند. به گفته محققین ماده مزبور سلول های ایمنی در خون انسان موسوم به  گا ما دلتاتی سل را تحریک به ترشح اینترفرون می نماید. اینترفرون ماده شیمیایی مهمی در بدن برای مقابله با عفونت است.

      بررسی خون افرادی که به مدت چهار هفته روزی4 فنجان چای نوشیده یودند با خون افرادی که در طی همین دوره فقط قهوه مصرف کرده بودند نشان داد که سلول های گاما دلتایی در خون گروه اول در مجاورت با باکتری خطرناک ای کولای 8 برابر بیشتر از سلول های مزبور در خون گروه دوم ماده اینترفرون از خون ترشح می کنند.

      لازم به ذکر است که تحققیقات پیشین در مورد چای نشان داده که مصرف چای خطر بروز بیماری های قلبی و سرطان وشکستگی استخوان در انسان را کاهش می دهد.

     از دیگر خواص چای این است که بدلیل اینکه طبیعت چای گرم وخشک است و از نظر خواص مقوی روح، فکر و معده و نیروی جنسی در سرد مزاجان و منعظ است، باز کننده گرفتگی ها و انسدادها و اعتدال دهنده اخلاط و رقیق کننده مواد غلیظ و معرق و مدر است و سردرد را تسکین میدهد وعطش کاذب را رفع می کند.

      برگ های چای و جوانه های آن مقوی معده، ضد تشنج و معرق وتقویت کننده اعصاب، نرم کننده سینه و مدر و آرام بخش، کمک به هاضمه و  ضد اسهال خونی ومحرک قلب و مغز است.

چای صاف کننده صدا، درخشان کننده چشم می باشد. به فعالیت های فکری و مغزی کمک می کند. مجاری بدن را باز می کند و به اصلاح مفتح است، به هاضمه کمک می کند و آن را تقویت می کند، نفخ را از بین می برد و درجه حرارت بدن را تنظیم می کند. دم کرده آن برای شست و شوی چشم به عنوان محلول ضد عفونی کننده قابض است.

      صاف کننده خون ودرخشان کننده رنگ چشم و برای خفقان و بیماری های قلب و انتصاب نفس و رفع غم، یرقان، استسقاء بواسیر وبند آمدن مکرر ادرار نافع است.

      چای فعالیت عوامل سرطان زا را خنثی می کند و فشار خون وکلسترول زیاد را کاهش می دهد. به عنوان ضد ویروس عمل می کند و همچنین به عنوان یک مایع شست و شوی دهان و ضد کرم خوردگی و فساد دندان می باشد. دارای نیروی است که پیشرفت تصلب شرائین وتقویت عروق موبیین را به تاخیر می اندازد وباعث رقیق کردن خون و فشار آن می شود.

      چای دندان ها را لکه دار می کند و ترشح اسید معده را تحریک می کند بنابراین اشخاصی که زخم معده دارند به آنها توصیه نمی شود.

      در کشورهای انگلستان و استرالیا مردم زیاد چای می نوشند و بخش قابل توجهی از غذای روزانه آنها را تشکیل می دهد، در انگلیس به طور متوسط مصرف چای برای اشخاص بالغ روزانه 6 فنجان است که بیشتر با شکر مخلوط کرده می نوشند. ارزش واقعی گرمازائی یک فنجان چای ( در حدود 170 گرم ) 4 کالری می باشد. همین مقدار قهوه 11 کالری و همین مقدار شیر 107 کالری انرژی تولید می کند و همین مقدار چای با یک قاشق سوپ خوری شیر ( 10 کالری ) و یک حبه قند ( 25 کالری ) مجموعاً  40 کالری انرژی ایجاد می کند که بخش دیگری از کالری مورد نیاز بدن را فراهم می کند.

درجه بندی چای خشک سیاه

      چای خشک سیاه به دو صورت مرغوب (درجه یک) و پست (درجه سه) در این طرح مورد استفاده قرار می گیرد.در ذیل چگونگی تعیین کیفیت چای و درجه بندی آن آمده است.

در تعیین کیفیت چای سیاه عوامل ذیل موثر است:

شکل ظاهری: چای سیاه باید بدون چوب بوده، یکدست باشد، رنگ آن مشکی بوده، برگ آن  باز(open) نباشد و بدون خاک باشد.

رنگ چای

طعم چای

تفاله چای

     برای تعیین 3 فاکتور بالا (بند 2 تا 4) در آزمایشگاه تست چای، ابتدا سه گرم چای را به مدت 7 دقیقه دم می کنند و درون فنجان های مخصوص می ریزند. سپس رنگ چای بررسی می شود، پس از آن توسط کارشناس ماهر چای چشیده می شود و طعم، عطر و خواصی همچون فصل برداشت و ماندگی چای تعیین می شود.آنگاه تفاله چای مورد بررسی قرار گرفته و هر چه رنگ آن مسی تر باشد چای با کیفیت تر خواهد بود.

در نهایت به هر یک از این چهار عامل امتیاز داده می شود، چنانچه امتیاز آن کمتر از 86 از 100 باشد چای پست یا درجه سه خواهد بود.

لازم به ذکر است نحره امتیاز دهی به چای کاملا کیفی بوده و بسته به هر نمونه چای و کارشناس مربوطه می تواند تا حدی متغیر باشد.